تقریباً می‌توان گفت تمامی کتابهایی که چاپ و منتشر شده‌اند و در آینده نیز چاپ و منتشر خواهند شد شاکله محتوایی یکسانی دارند. منظور از شاکله همان چارچوب تشکیل دهنده است. محتوای اصلی یک کتاب از سه بخش صفحات پیش از متن، صفحات اصلی و صفحات پس از متن تشکیل شده است. منظور از محتوای اصلی همان محتوایی است که نویسنده کتاب آن را تدوین و نگارش یا ترجمه نموده است. منظور از صفحات پیشایند به صفحاتی گفته می‌شود که قبل از محتوای اصلی و منظور از صفحات پس آیند صفحاتی است که بعد از صفحات اصلی می‌آید. صفحات اصلی ماهیت متفاوتی دارد و این طبیعی است، اما صفحات پیشایند و پسایند معمولاً از اصول و قوانینی پیروی می‌کند و این قوانین مشخص می‌کنند که این صفحات با چه ترتیبی و با چه محتوایی می‌بایست در کتاب باشند. در زیر به موارد مختلف و بخش های اصلی محتوای کتاب در چاپ کتاب می‌پردازیم.

بخش های اصلی محتوای کتاب در چاپ کتاب

صفحات پیشایند کتاب که قبل از متن اصلی کتاب می‌آیند به ترتیب عبارتند از:

۱- صفحه مربوط به بسم الله…

۲- صفحه مربوط به عنوان فرعی

۳- صفحه مربوط به عنوان اصلی

۴- صفحه شناسنامه

۵- صفحه اهدا

۶- سخن ناشر

۷- فهرست مطالب

۸- مقدمه یا پیشگفتار و یا یادداشت‌ها

همانگونه که مشاهده می‌کنید ترتیب صفحات پیشایند در بسیاری از کتابها به این شکل است و شاید در برخی کتابها برای مثال پیشگفتار و یا صفحه اهدا وجود نداشته باشد که طبیعتاً حذف می‌شود.

ترتیب صفحات پسایند کتاب به شکل زیر است:

۱- ضمایم (پیوست‌ها)

۲- کتابنامه

۳- لغتنامه (فهرست واژگان)

۴- منابع (نمایه کتاب)

لازم به ذکر است که تمامی کتابها معمولاً شامل همه چهاربخش فوق نمی‌باشند اما کتابهایی که ویراستاری خوبی شده‌اند و کار دقیقتری بر روی آنها شده است معمولاً دو یا ۳ بخش از بخش‌های فوق را دارند. کتابهای علمی که ضرورتاً بخش منابع را در خود دارند زیرا بدون ارایه فهرست منابع نمی‌توان محتوای یک کتاب را قابل استناد قلمداد نمود.

بنابراین اگر قصد دارید خود به تدوین کتاب‌تان برای آماده‌سازی جهت چاپ آن بپردازید می‌توانید این ترتیب را اصول کار خود قرار دهید. درباره هریک از بخش‌های صفحات پیشایند و پسایند توضیحات مفصلی وجود دارد. اما برای افرادی که با کتاب آشنایی دارند معمولاً با مفاهیم ان آشنا هستند. در صفحات پیشایند منظور از شناسنامه کتاب همان مجوزهای لازم است که جهت چاپ و نشر کتاب باید دریافت شوند. معمولاً در شناسنامه کتاب شماره شابک و اطلاعات فهرست نویسی پیش از انتشار (فیپا) درج می‌شود. همچنین نام ذقیق نویسنده یا نویسندگان و انتشارات و محل انتشارات آورده می‌شود.

در صفحات پسایند منظور از ضمایم آن است که احتمالاً نویسنده در طول نگارش متن عکسها یا نمودارهایی داشته باشد و یا هر آنچه که آوردن آن در داحل متن کتاب ضروری یا به صلاح نبوده و در پیوست‌های کتاب آمده است.

لغتنامه نیز می‌تواند در برخی کتابها به این دلیل آمده باشد که شاید در محتوای کتاب برخی لغات استفاده شده باشد که نیاز به ترجمه یا توضیح باشند که در این بخش آورده می‌شود.

در نهایت می‌توانیم اینگونه جمع‌بندی کنیم که تمامی بخش‌های پیشایند و پسایند در یک کتاب مهم و دارای ارزش و کاربرد خاصی هستند. مولفان موظفند برخی از این قسمت‌ها بالاجبار ذکر نمایند و برخی از آنها را در صورت عدم تمایل حذف نمانید. برای مثال همانطور که گفته شد صفحه اهدا کاملاً بسته به سلیقه مولف است و ناشر نیز نمی‌تواند هیچگونه اجباری به نوینسده در این خصوص داشته باشد. اما شناسنامه کتاب حتماً می‌بایست ذکر شود. شناسنامه کتاب صرفاً در کتابهایی وجود ندارد که به صورت غیرقانونی و یا بدون مجوز چاپ و نشر شده‌آند. البته منظور از شناسنامه کتاب، شابک و یا فیپایی است که از حانه کتاب و کتابخانه ملی اخذ شده‌است و قابل پیگیری و رویت در وب سایت کتابخانه ملی می‌باشد. سایر اطلاعات مندرج در بخش شناسنامه کتاب نمی‌تواند اصالت و یا قانونی و غیرقانونی بودن کتاب را مشخص کند.